ayeseday fıq usBuryıawdo u2jo>pı4spuQg Guipıaju] : FR 492M i y = GOBBO 5 oo "2 = o % o 9 > > A Lu O O Q zZ < „L  \ ul R 2 gren S| BSR: 1 | | IF C e Y ci T2 e Torpedo-Vrijwielremnaaf vereenigt in een compact en betrouwbaar mechanisme de drie gewichtige functies van WIELNAAF, VRIJWIEL EN REM Inleiding Constructie Demontage Wenken e bij Reparatie Algemeene opmerkingen Torpedo uitvoeringen Onderdeelen Inleiding Handelaar of fabrikant, die bij het publiek een goeden naam heeft weten te verwerven en de beginneling, die ernaar streeft dezen te verkriigen, zullen zich steeds beijveren iets te leveren wat goed is. Zoo mogelijk iets waaromtrent zeker- heid dienaangaande na vele jaren gebruik bestaat. Vanaf 1905 wordt de Torpedo-vrijwielremnaaf in de huidige constructie geleverd. Onafgebroken werd en wordt er nog aan gewerkt de ervaringen, die men opdoet, te gebruiken om de hoedanigheid op peil te houden en, waar mogelijk, zelfs nog te verbeteren. Alle materialen worden in eigen laboratoria en proefstations volgens de modernste wetenschappelijke methoden onderzocht en beproefd. De vervaardiging van de Torpedonaaf zelf om- vat 300 verschillende bewerkingen. Zij zijn tot den laatsten handgreep toe precies vastgesteld en strenge contröles bege- leiden dezen arbeid. Ofschoon de werktuigen en apparaten de nauwkeurigheid van het werk reeds vanzelf regelen, worden de Torpedo-onderdeelen op 140 meettoestellen volgens kaliber nagemeten. Om de volmaakte functionneering van de naaf te verzekeren, ziin er verder nog 50 contröles in het arbeids- proces ingeschakeld. De deelen van de Torpedonaaf zijn op de plaatsen, waar het op aankomt tot op een duizendste milli- meter op maat. In dit handboekje voor den vakman zijn wat tal van details betreft toelichtiingen gegeven. Bijzonder overtuigend kan het in dit boekje gezegde bovendien gedemonstreerd worden met de origineele calibers, hetgeen dan ook geschiedt waar de gelegenheid daartoe zich voordoet. Wenken Demontage bij Reparatie Algemeene opmerkingen Torpedo uitvoeringen Onderdeelen Bij de drie functies aandrij- ven-vrijwielen- en remmen, welke de „Torpedo“ ver- vult, speelt de naafhuls een voorname rol. De Naafhuls Ter bevordering van een spelend lichten loop der naafhuls i.c. het betrokken wiel, dat vrij van elke wrij- ving of andere storende factoren moet kunnen dracien, is het van het grootste gewicht, dat de loopvlakken en lageruitsparingen, waarover de kogels rollen, pijnlijk zuiver worden bewerkt. Dit betreft zoowel hun juiste stand en afmetingen als ook hun positie tegenover andere onderdeelen van de naaf. In het bij- zonder geldt dat voor de aandrijving. Daarom ook worden de kogelloopvlakken en de naafhuls- binnenwand geslepen. Verder is nog van belang, dat het remvlak der naafhuls, als belast vlak en dat der kogel-ligplaatsen, tot den hoogsten graad worden gehard en b. v. de spakenflenzen en de kern der huls week en taai moeten blijven. Een naafhuls, die men totaal zou harden, zou bij het aandrijven zonder meer barsten. Bij het gebruik van Torpedonaven dient men rekening te houden met de bestemming en rijwielsoort, waarin ze worden aangebracht. Om overbelasting der naafhuls te voorkomen, plaatst men dus geen Torpedonaaf, die bestemd is voor een gewoon rijwiel, in een transportfiets of tandem. Als gevolg hiervan zouden de aandrijfpallen putten en deuken veroor- 4 zaken, die op hun beurt tot afplatting van het aandrijfvlak in de naafhuls zouden leiden en een spoedige vervanging aan de huls noodzakelijk zouden maken. De Drijfkop Door middel van tandwiel en ketting onder- houdt de drijfkop de verbinding met het R drijfwerk der fiets. Hij functionneert zoowel bij aandrijven-vrijwielen en remmen. Bij het aandrijven verhindert de palhouder het meerollen der vijf ronde pallen, terwijl de drijfkop met het ermee verbonden tand- wieltje voorwaarts gedraaid wordt. Daardoor klemmen de ronde pallen tusschen de naar voren afhellende drijfkop- vlakken en de naafhulswand en nemen deze laatste mee of m. a. w. dwingen haar de beweging van den drijfkop te volgen. Staakt de drijfkop deze aandrijvende beweging, dan neemt de nog doordraaiende huls de pallen over een zeer korten afstand mee. Deze rollen daarbij de helling af en be- landen op het diepste deel van het betrokken vlak. De naaf- huls kan nu ongehinderd doordraadien op haar beide kogel- lagers. S Bij het remmen liggen de pallen tegen de nokken, welke de vijf hellende vlakken begrenzen en nemen, als de drijfkop achterwaarts gedraaid wordt, de palhouder mee in deze richting, waarbij de remwerking wordt overgebracht via de remconus op de remmantel. Van veel belang is het, dat de vijf hellingen gelijkmatig en zuiver in het midden zijn geplaatst, zoodat geen eenzijdige belasting van de naafhuls en de aandrijfpallen kan plaats 5 Demontage : _Wenken Torpedo uitvoeringen 4 4 bij Reparatie \ Algemeene opmerkingen Onderdeelen hebben. De as der naaf moet dan ook met bevestigden drijf- kop zooveel speling hebben, dat de drijfkop zich kan in- stellen op een wrijvingsvrij functionneeren. Pallen Pe taak der 5pallen is ter eenerzijde, de aandrij- vende kracht tusschen drijfkop en naafhuls, ter andere zijde, de remmende kracht ttusschen drijfkop en palhouder over te brengen. De metingen en contrôles in de F&S fabrieken zijn zoo uvitgebreid en doeltreffend, dat de goedgekeurde rollen absolute gelijk- vormigheid aan ongekende zuiverheid paren en in het gebruik volkomen verwisselbaarheid verzekeren. ua No. 86 De Palhouder De palhouder regelt de gang der vijf aandrijf- pallen voor het aandrijven en bovendien de over- brenging der remkracht. Hij houdt de pallen op jvisten afstand van elkaar, ook als zij in beweging ziin en voorkomt hun ontijdige verplaatsing. No. 85 Wil hij ziin taak ongestoord vervullen, dan moet hij zich vriji en gemakkelijk om het drijfkopdeel kunnen bewegen en voorzien zijn van zuiver afgewerkte inhammen voor de vijf pallen. Deze laatste moeten bij het aandrijven ver genoeg op het hellend vlak kunnen rollen en toch bij het uit elkaar nemen der naaf niet uitvallen. Eveneens moeten de aan den palhouder aanwezige tanden met glijdvlakken voor de rem- conus precies en gelijk wezen, waardoor bij voorbaat een ongelijke belasting der naaf voorkomen is. 6 De remconus heeft belangrijke func- ties te vervullen in nauwe samenwer- king met de veerende wrijvingsring in verband met de aandrijving en het remmen. Tot goed begrip van het vol- gende, dient men te weten, dat de remmantel bestaat vit een stalen bin- nenmantel, in lengterichting voorzien van ronde groeven, gelijkmating over den binnenomtrek verdeeld, en een buitenmantel van brons. De samen- stelling is zoodanig, dateen wrijvingsrem wordt gevormd, welke vit eigen kracht terugveert in normalen stand. Remconus Het aandrijven geschiedt evenals hierboven bij den drijfkop besproken; het remmen eveneens op gelijke wijze met twee kleinere pallen, welke zich op een deel van den remconus bevinden. Zij zetten zich vast in de hiervoren aangehaalde ronde groeven van den stalen binnenmantel en voorkomen een verder meedracien van de remconus in achterwaartsche richting. Door de beide tanden met glijdvlakken, welke zich zoowel aan den palhouder als aan de remconus bevinden, wordt nu bij verder terugtrappen de remconus met den schuinen kant in de remmantel gedrukt, waardoor deze laatste in aanraking komt met de naafhulswand ter plaatse en dus remt. Dezelfde opmerking ten opzichte van hellende vlakken en pallen, als bij drijfkop en palhouder, geldt ook, hier, zoodat geen ongelijke belasting kan plaats hebben. De rem- conus welke in de remmantel dringt, moet glashard zijn en het schuine vlak mag geen oneffenheden vertoonen, doch moet spiegelglad zijn. Allemaal om een gemakkelijk uit- zetten der rem te bevorderen en een blokkeeren te voor- komen. Veel hangt af van de wrijvingsveerhuls 84 k voor het goed functionneeren van de aandrijving en de rem van de 7 " Wenken x Torpedo uitvoeringen Demontage bij Reparati __Algemeene opmerkingen \ Onderdeelen Torpedo-naaf.Bijde aandrijving draait de drijfkop (88) door middel van het ermee verbonden tandwieltje voorwaarts, waarbij de 5 aandrijfpallen (86) door den palhouder (85) tegengehouden worden. Op zijn beurt toch wordt de palhouder een weinig geremd door de wrijvingsveer (84 k), geplaatst op de rem- conus die een voortdurende wrijving onder- houdt met den binnenwand van de remmantel. No. 84k Door het beletten, ongestoord de beweging van den drijf- kop te kunnen volgen, rollen de aandrijfpallen een weinig tegen de helling op, daartoe geleid door den palhouder en klemmen daardoor tegen den binnenkant der naafhuls- wand en de drijfkopvlakken, zoodat het wiel wordt meege- nomen. Zou de wrijvingsveerhuls niet werken, dan liepen bij de aan- drijving de drijfkop (88), de palhouder (85), de remconus (84) en de aandrijfpallen (86) samen als &&n geheel rond, omdat een rollen van de pallen naar het hoogere deel van hun vlak achterwege zou blijven en geen aandrijving tot stand kon komen. Bii het remmen is de werking van de wrijvingsveerhuls 84 k dezelfde. Weer wordt de beweging via tandwiel en drijf- kop ingeleid, doch nu in tegengestelde richting. Palhouder en remconus draaien dus achterwaarts en door de wrijving van de veerhuls bewegen zich de beide kleine remconus- pallen 84i naar een hooger gelegen deel van hun vlak- ken en klemmen de remconus vast tegen de binnenwand No.84 ı van de remmantel. Echter niet zoo sterk of de conus kan zich nog naar links over de as verplaatsen. Daardoor wordt de remconus in de remmantel geperst en het remmen bewerk- stelligd. Zou de wrijvingsveerhuls niet werken, dan zouden 8 de remconuspallen niet naar het hooger vlak gaan en de remconus naar achteren doorslaan. Remmantel Door de verschuiving in de richting der as naar links van de remconus, schuift tegelij- kertiid de remmantel op de hevelconus. Rem-en hevelconus hebben beide conische ; vlakken, waarop de remmantel zich kan # \0. Vitzetten en geperst wordt tegen de naaf- 83 hulswand. In eerste instantie wordt de doode gang der naaf beinvloed door de lengte van de remmantel, waaruit vanzelfsprekend volgt, dat men bij dit onderdeel aan juiste lengte is gebon- den. Nochthans moet de remmantel gemakkelijk uitzeiten en weer in normalen stand terug kunnen keeren, zonder ook maar in het minst den vrijen loop der naafhuls te hinderen door wrijving. Verder moet het rembeslag een goed remeffect waarborgen en niet te snel slijten. In verband daarmee moet een gere- gelde en doelmatige voorziening vansmeermiddelen in acht genomen worden. Ook moeten de beide omgebogen lippen zuiver in het midden van de remmantel staan, ter waarborg van een gelijkmatig uitzetten. De Hevelconus De hevelconus verzorgt de vaste verbinding van de remmantel met het frame van de fiets. Bij het remmen zet zich de remmantel vit op het conische vlak van den hevelconus en drukt zich tegen de naafhulswand. De gebogen lippen in de binnenmantel bren- No. 79 gen daarbij de ontstane remdruk over via } Wenken 3 5 Torpedo yoeringen 2 Onderdeelen Demontage F bij Reparati __Algemeene opmerkingen N de remhevel op het frame. Weer gelden hier dezelfde op- merkingen voor het conische vlak en het beoogde doel. De stand der lippen moet precies in het midden van de hevel- conus zijn ter bevordering van een gelijkmatige uitzetting van de remmantel tegen de naafhulswand. Omgekeerd geldt het- zelfde voor de remmantel, welke de lippen bevat, ter voor- koming van schokkend en hortend remmen. Dientengevolge moet de hevelconus zonderruimte of speling, midden op de as zitten,waardoor denaafhulszonderstoornis kan functionneeren. De As De as houdt het geheel bij elkaar en doet verder dienst voor het stellen der naaf en ter bevestiging van het beirokken e) N ! wiel in het frame. Dientengevolge moet zij uit prima materiaal zijn vervaardigd. Loopvlakken voor de remconus, drijfkop en vaste conus moeten zuiver in het juiste midden zitten en evenwijdig met elkaar loopen. Ook de afzonderlijke schroef- draden vragen een nauwgezette bewerking, aangezien ook de op te schroeven deelen, zonder eenige speling aange- bracht dienen te kunnen worden. Stofplaat Eenerzijds moet de stofplaat het wegvloeien van olie uit de naaf verhinderen, anderzijds voorkomt zij het indringen van vocht en vuil in de naaf. Wenken Demontage bij Reparatie Algemeene opmerkingen Torpedo uitvoeringen Onderdeelen Demontage en Montage Goed gereedschap het halve werk. Om de naaf te demonteeren, wordt ten eerste de stelmoer No 76 afgeschroefd en het stelschijfje No 77 verwiiderd, daarna de hevelconus No 79 door middel van den hevel No 78 in de hand vastgehouden. Dan pakt men met den sleutel No 94 het vierkanteinde van as No 91 en schroeft deze door van rechts naar links te draaien er uit. bij Reparatie Algemeene opmerkingen Torpedo uitvoeringen Onderdeelen Het afnemen van het kettingwieltie mag alleen bij een geheel gedemonteerde naaf plaatsvinden. Men bezige de daarvoor bestemde speciale vormplaat en kettingwielsleutel. In omgekeerde volgorde zet men de naaf in elkaar. Hevel- conus No 79 wordt aan de zijde der huls, waar de kogelring is, ingebracht en aan de andere zijde de remmantel No 83 en wel zoo, dat de uitgeponste nokken door den hevelconus No 79 worden vastgehouden. Op dezelfde wijze wordt inge- bracht de remconus No 84 en het aandrijfmechanisme (deelen 85 — 86 — 81 — 88 bijeengehouden door een veerring op den drijfkop No 88). Hierna wordt de as door dracien van links naar rechts vastgeschroefd, zoodat zich geen speling in de naaf vertoont en toch de loop onbelemmerd blijft. Dan wordt de stelschiif No. 77 aangebracht en hierop de contramoer No 76 vastge- schroefd. Voorzichtigheidbijhetinmonteerenvan vrijwielremnaven in het frame Men lette steeds erop, dat de vorkeinden van de achtervork precies evenwijdig tot elkaar staan, daar alleen in dit geval de zuivere werking van de vrijwielremnaven is verzekerd. Er is nl. gebleken, dat verbogen en kromme framebuizen bij het bevestigen der naven spanningen in de naven te voor- schiin roepen, die het algemeen mechanisme ongunstig bein- vloeden en een vastzetten der naaf respectievelijk een krom- buigen van den hevel tengevolge hebben. 12 c V _- c V > Algemeene opmerkingen Torpedo uitvoeringen bij Reparatie Onderdeelen Wat te doen, wanneer een Torpedo-naaf eens mocht haperen! Naaf slaat door met aantrappen Door het gebruik van te kleverige of hard wordende smeermiddelen zijn de pallen blijven kleven. Eerst doorspuiten met benzine, daarna opnieuw inspuiten met zuur-en harsvrije dunne olie. Stijgingen of pallen-loopvlakken van den drijfkop inge- sleten (dus normale slijtage). Nieuwe pallen aanbrengen van 6,6 of 6,7 mm inplaats van de normale pallen 6,5. Stiigingen niet zuiver of beschadigd: Nieuwe drijfkop en pallen 6,5 mm aanbrengen. Het rijwiel spoort niet, daar geen goede kettingliin. De pallen klemmen niet tegeliik met het geheele vlak, doch schuin en de drijfkop wringt op de as. Opnieuw stellen, doorspuiten als boven. Wanneer nog noodig nieuwe pallen aanbrengen. Naaf remit niet, of niet voldoende! Remmantel defect, bronzen wand te veel afgesleten of ingevreten: Smering was onvoldoende. Remmantel ver- nieuwen en goed smeren. Remconusvlakken ingeloopen of remconuspallen bescha- digd. Defecte deelen vernieuwen. Koperen-veerstrooken van remconus hebben te weinig wrijving in remmantel. Uitbuigen of wanneer versleten, vernieuwen (deel 84k). Algemeene opmerkingen Bij remmen worden de pedalen medegenomen! Nokken van remmantel abgebroken, door te weinig smering, waardoor de naaf geblokkeerd werd. Remmoantel vernieuwen en op z'n tijd rijkelijk smeren. Als voorzorg in het vrije binnengedeelte der remmantel een propje vaseline of zuurvrij-vet brengen. 13 Torpedo uitvoeringen Onderdeelen Bij goede afstelling, kraken of speling in de naaf! Een der kogelloopylakken, hetzij van naafhuls, drijfkop, as of hevelconus is ingeloopen: Het betr. deel vernieu- wen en nieuwe kogelring aanbrengen. Is de naaf schoongemaakt en van nieuwe onderdeelen voorzien, waaronder ook een nieuw oliepotje, dan be- staat de mogelijkheid dat de draad van het oliepotje langer is dan van het origineel en van binnen dus den remmantel raakt waardoor de naaf kraakt, en niet goed remt. Bij het vrijwielen worden de pedalen mede- genomen! Naaf te zwaar afgesteld - Te dikke pallen gemonteerd. Naaf te strak gespannen. Stofdeksel beschadigd en schuurt tegen de naafhuls. As krom of ingeloopen, hevel verbogen of gebroken! Vorkeinden van de achtervork staan niet precies even- wijdig met elkaar, hierdoor is geen zuivere werking der naaf te verkriigen, en worden spanningen te voorschijn geroepen, welke de deelen onderling beinvloeden. Algemeene opmerkingen Geen goede kettinglijn. Een slecht passende bandage. Onvoldoende smering, waardoor naaf blokkeert of rem- mantel invreet. Deelen vernieuwen, op instelling achten en smering herzien. Torpedo uitvoeringen Onderdeelen Algemeene opmerkingen: Vertoont de naafhuls in de kogelloopvlakken kleine gaat- jes of oneffenheden, dan moet de huls vervangen worden. Kenmerkend voor hun aanwezigheid is een ruwe, hor- tende en geruischmakende loop der naaf, vooral bij het vrijwielen. Biji het vervangen van remmantels is het gewenscht het middengedeelte der naaf-huls met amarillinnen of schuur- papier ruw te schuren, waardoor een verhoogd remeffect wordt verkregen. Oppassen, dat geen amaril of zand in de huls achterblijft. De Torpedo is steeds schoon te houden en moet van tijd tot tijd met benzine worden uitgespoten. Men legt daar- voor het rijwiel met de stepzijde naar onderen plat op den grond en laat door het oliedopje benzine loopen. Wanneer dit door de naaf heen is spuit men grondig met beender- of vaseline-olie na. Om zeker te zijn, dat alle deelen olie kriigen laat men ook aan de kettingwielzijde langs den conus (No 91) olie loopen. Hierbij zii opge- merkt, dat men geen harshoudende gewone smeerolien moet nemen of consistent vet. Alleen beender- of vaseline- olie is geheel zuurvrij. Slechts bij het gebruik hiervan kan een gelijkmatig sterk remmen worden gegarandeerd. Bij andere olien is dit niet altiid het geval. Mocht ooit een weigeren bij het aanzeiten worden be- speurd zoo is dit in den regel alleen aan het gebruik van dikke olie of consistentvet toe te schrijven. In dit geval make men de naaf eerst met benzine zuiver schoon en smere daarna met &&en van de bovenvermelde zuurvrije olien. 15 Torpedo uitvoeringen Onderdeelen usj3>p.4>pug uaßuLisoRun opadao] De diverse uvitvoeringen Gewoon voor tourrijwielen Race voor ace C1054 voor transport „, en, in combinatie met extra-afremming der voor- wielen, voor trapcarriers. C 1119 als vorige, met voorziening van vast- zetting bij stilstaan op een helling. C 1035 voor 2-wielig-hulpmotorrijwiel. C 1181 voor motorcarriers met een motor- inhoud van 98 ccm en een wielbelasting van 100 kg, in combinatie met extra afremming der voorwielen. Vrijwielremnaaf [Nr | ONDERWERP : ONDERWERP | | 74 | Bandage compleet. ...... Pal voor remconus 75 | Step . . é ST cie i Ring voor de pallen 76 | Moer .. ER Pallen (5 stuks) 77 | Schijf . : SE Kettingwiel Hevelln en ap: ee Drijfkop met kogels compleet . 79 | Hevelconus . = ic Stofdeksel 80 | Stofdeksel . x... 22.0 Kettingwielstelring 81 | Kogelring met kogels . . e As met vaste conus 82 | Naafhuls met helmdopje, Asconus Stofdeksel en kogelring Remmantel Sleutel